هفته ۳۷ بارداری یکی از مهم‌ترین مراحل در سه ماهه سوم بارداری است که سلامت مادر و سلامت جنین بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می‌کند. در این هفته، بسیاری از مادران نگران علائم و تغییراتی هستند که در بدنشان رخ می‌دهد و می‌پرسند آیا زایمان در هفته ۳۷ طبیعی است یا احتمال نیاز به سزارین وجود دارد؟ همچنین سوالاتی درباره وزن جنین در هفته ۳۷ باداری و حرکات او، دردهای شکمی یا ترشحات غیرطبیعی بسیار پرتکرار است.
اگرچه هفته ۳۷ بارداری به عنوان شروع احتمالی زایمان طبیعی یا سزارین در نظر گرفته می‌شود، اما هنوز ممکن است جنین تا هفته ۳۸ باداری یا حتی هفته ۳۹ بارداری نیز در رحم باقی بماند تا رشد و تکامل کامل تری داشته باشد. دانستن این نکات و مراقبت های لازم در این دوره می‌تواند به شما کمک کند تا با اطمینان بیشتری سلامت خود و جنین تان را حفظ کنید و برای زایمان آماده شوید.
در این مقاله از مجله بیبی دیلی به تمام نکات مهم درباره هفته ۳۷ بارداری، علائم طبیعی و هشداردهنده، حرکات جنین، تغذیه مناسب و نکات ضروری در مراقبت های مادر می‌پردازیم تا بهترین تصمیم ها را در این مرحله حساس بگیرید.
تغییرات بدن مادر در هفته 37 بارداری
در هفته 37 بارداری، بدن مادر همچنان برای زایمان آماده می‌شود و تغییرات متعددی رخ می‌دهد که نشان دهنده نزدیک شدن زمان تولد نوزاد است. این تغییرات می‌توانند فیزیکی و احساسی باشند و شناخت آن‌ها به مادر کمک می‌کند تا بهتر با این مرحله مهم کنار بیاید.
پایین آمدن جنین (Engagement)
در هفته ۳۷ بارداری، یکی از مهم ترین تغییرات فیزیکی بدن مادر، پایین آمدن سر جنین به سمت لگن است. این اتفاق که به آن «Engagement» گفته می شود، باعث می شود سر جنین در کانال زایمان قرار بگیرد و بدن برای فرآیند زایمان آماده شود. پایین آمدن جنین فشار کمتری روی دیافراگم وارد می‌کند و تنفس مادر راحت تر می‌شود، اما در عوض فشار بیشتری روی لگن و مثانه وارد شده و ممکن است تکرر ادرار و احساس ناراحتی در ناحیه لگن را افزایش دهد.
انقباضات براکستون هیکس
در این هفته، مادر ممکن است انقباضات براکستون هیکس را بیشتر احساس کند. این انقباضات غیرمنظم، کوتاه و بدون درد شدید هستند و به عنوان تمرینات زایمان شناخته می شوند. هدف این انقباضات آماده کردن عضلات رحم برای زایمان طبیعی است. معمولاً تغییر وضعیت بدن یا استراحت باعث کاهش این انقباضات می‌شود و تفاوت آن با انقباضات واقعی در شدت و نظم آن ها است.
افزایش ترشحات واژینال
ترشحات واژن در هفته ۳۷ بارداری افزایش می یابد که این مسئله کاملاً طبیعی است و به آماده سازی دهانه رحم برای زایمان کمک می‌کند. این ترشحات معمولاً شفاف یا سفید و بدون بوی نامطبوع هستند. در صورتی که ترشحات همراه با خون یا بوی بد شوند، باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه شود چون ممکن است نشان دهنده عفونت یا سایر مشکلات باشد.
خستگی و بی خوابی
خستگی و بی‌خوابی از مشکلات رایج مادران در هفته ۳۷ بارداری است. فشار رحم روی مثانه باعث می‌شود مادر چندین بار در طول شب از خواب بیدار شود و این موضوع کیفیت خواب را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، نگرانی های مربوط به زایمان، تغییرات هورمونی و درد های ناشی از بزرگ شدن رحم می توانند بی‌خوابی را تشدید کنند. استفاده از روش های آرامش‌بخش قبل از خواب و رعایت نکات بهداشتی خواب می‌تواند کمک‌کننده باشد.
تورم خفیف
تورم در دست ها، پاها و مچ ها به دلیل احتباس مایعات و افزایش فشار رحم روی عروق خونی در این هفته شایع است. معمولاً این تورم خفیف است و با استراحت و بالا نگه داشتن پاها کاهش می‌یابد. اما در صورت تورم ناگهانی، شدید یا همراه با سردرد و تاری دید باید فوراً به پزشک مراجعه شود، زیرا این علائم ممکن است نشانه پره‌اکلامپسی باشد.
تغییرات اشتها
اشتهای مادر در هفته ۳۷ بارداری ممکن است تغییر کند. برخی مادران به دلیل فشار رحم بر معده، زودتر احساس سیری می‌کنند و اشتهایشان کاهش می‌یابد، در حالی که برخی دیگر به دلیل نیاز به انرژی بیشتر برای آمادگی زایمان، اشتهایشان افزایش می‌یابد. در این دوره بهتر است وعده‌های غذایی کوچک و مقوی مصرف شود و مصرف آب به اندازه کافی رعایت گردد.
وزن جنین در هفته ۳۷ بارداری
در هفته ۳۷ بارداری، وزن جنین به طور متوسط بین ۲.۸ تا ۳ کیلوگرم می‌رسد. این وزن نشان دهنده رشد کامل و آماده بودن جنین برای زندگی خارج از رحم است. با افزایش وزن، لای های از چربی زیر پوست جنین جمع می‌شود که به تنظیم دمای بدن او پس از تولد کمک می‌کند. وزن مناسب جنین در این مرحله نقش مهمی در سلامت و توانایی او برای شروع زندگی مستقل دارد.
حرکات جنین در هفته ۳۷ بارداری
حرکات جنین در هفته ۳۷ همچنان فعال و منظم است و معمولاً مادر باید احساس کند جنین به خوبی تکان می‌خورد. هر گونه کاهش محسوس در حرکات جنین می‌تواند نشانه نگرانی باشد و باید به سرعت با پزشک مشورت شود. حرکات منظم جنین نشانه سلامت و رفاه او است و به مادر اطمینان می‌دهد که جنین در شرایط مناسبی قرار دارد.
وضعیت اندام ها در هفته ۳۷ بارداری
در این هفته، تمامی اندام های جنین به طور کامل شکل گرفته و عملکردشان به حد قابل قبولی رسیده است. ریه ها که آخرین عضو حیاتی برای زندگی خارج از رحم به شمار می‌روند، تقریبا به بلوغ کامل رسیده‌اند و توانایی تنفس مستقل را دارند. مغز جنین نیز به سرعت در حال رشد است و اتصالات عصبی قوی تری تشکیل می‌دهد تا بتواند پس از تولد عملکرد های حیاتی را کنترل کند.
موقعیت قرارگیری جنین در هفته ۳۷ بارداری
موقعیت جنین در هفته ۳۷ معمولا سر به سمت پایین و نزدیک لگن است، این موقعیت بهترین حالت برای زایمان طبیعی به حساب می‌آید. در صورتی که جنین در موقعیت دیگری قرار داشته باشد، پزشک ممکن است اقدامات خاصی را برای چرخاندن جنین یا تصمیم‌گیری درباره نوع زایمان پیشنهاد کند. قرارگیری صحیح جنین در این مرحله، روند زایمان را آسان تر و بی خطرتر می‌کند.
علائم و نشانه های شروع زایمان در هفته 37 بارداری
در هفته ۳۷، زایمان هنوز در محدوده «زایمان زودرس اما ترم» محسوب می شود، یعنی نوزاد احتمالاً سالم است، اما هنوز ممکن است کمی نیاز به مراقبت بیشتر داشته باشد. بنابراین شناخت علائم بسیار اهمیت دارد:
انقباضات منظم و دردناک
یکی از بارزترین علائم شروع زایمان، انقباضات رحم است که با درد همراه هستند و به‌تدریج منظم‌تر، طولانی‌تر و قوی‌تر می‌شوند. این انقباضات با انقباضات براکستون هیکس تفاوت دارند؛ در حالی که انقباضات تمرینی معمولاً خفیف، نامنظم و بدون پیشرفت‌اند، انقباضات واقعی زایمان با گذر زمان شدت پیدا می‌کنند و با استراحت کاهش نمی‌یابند. اگر این دردها حدود هر ۵ تا ۱۰ دقیقه یک بار و به‌مدت حداقل یک ساعت تکرار شوند، احتمال شروع زایمان بسیار زیاد است.
۲. خارج شدن ترشحات مخاطی (plug)
دهانه رحم توسط یک لایه مخاطی ضخیم محافظت می‌شود که به آن plug یا درپوش مخاطی گفته می‌شود. در هفته ۳۷، اگر بدن برای زایمان آماده شود، ممکن است این مخاط به صورت ترشحات غلیظ، ژله‌ای و گاهی همراه با رگه‌های خونی از واژن خارج شود. این ترشح را “نمایش خون‌آلود” نیز می‌نامند. این علامت نشان‌دهنده شروع باز شدن دهانه رحم است و زایمان ممکن است در عرض چند ساعت یا چند روز آغاز شود.
۳. پارگی کیسه آب
اگر مایع آمنیوتیک به‌صورت ناگهانی از واژن خارج شود (چه به صورت یک‌باره با حجم زیاد و چه به‌صورت نشت مداوم و کم)، احتمال زیادی وجود دارد که زایمان در شرف آغاز باشد. پارگی کیسه آب اغلب با بی‌اختیاری ادرار اشتباه گرفته می‌شود، اما مایع آمنیوتیک معمولاً شفاف، بدون بو یا با بویی شیرین است. اگر کیسه آب پاره شد، حتی بدون انقباض نیز باید فوراً به بیمارستان مراجعه کرد تا از سلامت مادر و جنین اطمینان حاصل شود.
۴. باز شدن دهانه رحم
باز شدن و نازک شدن دهانه رحم یا همان “دیلاتاسیون و افاسمان” از علائم قطعی آماده‌سازی بدن برای زایمان است. این تغییرات تنها با معاینه داخلی توسط ماما یا پزشک قابل تشخیص هستند. اگر دهانه رحم شروع به باز شدن کرده باشد، نشانه این است که بدن وارد فاز زایمان شده یا به زودی خواهد شد، به‌ویژه اگر همراه با انقباضات منظم باشد.
۵. احساس فشار در لگن و کمر
با پایین آمدن سر جنین به لگن، ممکن است مادر احساس فشار قابل توجهی در ناحیه لگن، رکتوم یا حتی واژن داشته باشد. این احساس می‌تواند همراه با درد کمر یا تیر کشیدن در ناحیه پایینی شکم باشد. این فشار و درد معمولاً از نشانه‌های آماده شدن بدن برای زایمان در هفته ۳۷ است.
۶. تغییر در حرکات روده
برخی زنان باردار در روزهای نزدیک به زایمان، دچار اسهال خفیف یا افزایش دفعات اجابت مزاج می‌شوند. این تغییر معمولاً به دلیل ترشح پروستاگلاندین‌ها رخ می‌دهد که بدن را برای زایمان آماده می‌کند. اگر همراه با دیگر علائم باشد، می‌تواند نشانه شروع فاز ابتدایی زایمان باشد.
سوالات متدوال FAQ
سزارین در هفته ۳۷ بارداری
سزارین در هفته ۳۷ معمولاً در موارد خاص پزشکی مانند پره‌اکلامپسی شدید، مشکلات جفت یا خطر برای جنین انجام می‌شود. اگرچه این هفته هنوز کمی زود است، اما جنین در بیشتر موارد آمادگی نسبی برای زندگی خارج از رحم دارد و با مراقبت مناسب، مشکلی ایجاد نمی‌شود.
پیاده‌روی در هفته ۳۷ بارداری
پیاده‌روی در هفته ۳۷ بارداری یک فعالیت بی‌خطر و مفید است، مگر در صورت منع پزشکی. این کار به بهبود گردش خون، کاهش تورم پاها و حتی تسریع روند آماده‌سازی بدن برای زایمان کمک می‌کند. فقط لازم است با احتیاط و در فواصل کوتاه انجام شود.
سفت شدن شکم در هفته ۳۷ بارداری
سفت شدن شکم در این هفته معمولاً به دلیل انقباضات رحمی است که می‌تواند ناشی از انقباضات براکستون هیکس یا آغاز زایمان واقعی باشد. اگر انقباضات منظم و همراه با درد بودند، بهتر است به پزشک مراجعه شود.
دفع پروتئین در هفته ۳۷ بارداری
وجود پروتئین در ادرار می‌تواند نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری) باشد، به‌خصوص اگر با فشار خون بالا و ورم همراه باشد. این وضعیت نیاز به پیگیری فوری پزشکی دارد تا از سلامت مادر و جنین محافظت شود.
ترشحات آبکی در هفته ۳۷ بارداری
ترشحات آبکی ممکن است به دلیل نشت مایع آمنیوتیک باشد که نشانه‌ای از پاره شدن کیسه آب است. اگر این ترشحات ادامه‌دار یا با بوی شیرین باشند، باید سریعاً به بیمارستان مراجعه شود تا از سلامت جنین اطمینان حاصل شود.
اسهال در هفته ۳۷ بارداری
اسهال خفیف می‌تواند یکی از علائم طبیعی آماده شدن بدن برای زایمان باشد. با این حال، اگر اسهال شدید، مکرر یا همراه با علائم کم‌آبی بود، بهتر است با پزشک مشورت شود تا از احتمال عفونت یا مشکل دیگر جلوگیری شود.
لکه‌بینی در هفته ۳۷ بارداری
لکه‌بینی ممکن است به علت خروج درپوش مخاطی یا اصطکاک دهانه رحم باشد. اگر مقدار آن کم و بدون درد است معمولاً نگران‌کننده نیست، اما در صورت خونریزی شدید یا همراه با درد، بررسی فوری لازم است.
تکرر ادرار در هفته ۳۷ بارداری
با پایین آمدن جنین به لگن، فشار بیشتری به مثانه وارد می‌شود و تکرر ادرار افزایش می‌یابد. این مسئله طبیعی است، ولی اگر با سوزش یا درد همراه بود، باید احتمال عفونت بررسی شود.
ارتفاع رحم در هفته ۳۷ بارداری
در این هفته، معمولاً ارتفاع رحم به حدود ۳۷ سانتی‌متر می‌رسد. اگر اندازه رحم کوچکتر یا بزرگ‌تر از حد انتظار باشد، پزشک با سونوگرافی بررسی دقیق‌تری از رشد جنین انجام خواهد داد.
اندازه شکم در هفته ۳۷ بارداری
اندازه شکم در این هفته تحت تأثیر وضعیت جنین، مایع آمنیوتیک و نوع بدن مادر متفاوت است. اگر رشد شکم خیلی زیاد یا کم باشد، پزشک با بررسی‌های تکمیلی از سلامت جنین اطمینان حاصل می‌کند.
قند بالا در هفته ۳۷ بارداری
قند بالا می‌تواند نشانه دیابت بارداری کنترل نشده باشد که باید به دقت مدیریت شود. بالا بودن قند خون ممکن است باعث افزایش وزن جنین، زایمان سخت یا حتی سزارین شود. رژیم مناسب و دارو تحت نظر پزشک ضروری است.
آمپول بتامتازون در هفته ۳۷ بارداری
آمپول بتامتازون معمولاً قبل از هفته ۳۴ تجویز می‌شود، اما در برخی موارد خاص مانند احتمال زایمان زودرس یا نیاز به سزارین اضطراری، در هفته ۳۷ نیز ممکن است برای بلوغ ریه‌های جنین استفاده شود.
فشار بالا در هفته ۳۷ بارداری
فشار خون بالا ممکن است خطر پره‌اکلامپسی را به همراه داشته باشد. سردرد، تاری دید یا ورم صورت و دست‌ها نشانه‌های هشداردهنده هستند که باید سریع بررسی شوند. کنترل فشار برای سلامت مادر و جنین حیاتی است.
درد پریودی در هفته ۳۷ بارداری
دردهایی شبیه به درد پریود در این هفته می‌تواند نشانه شروع انقباضات اولیه یا آمادگی رحم برای زایمان باشد. اگر این دردها منظم‌تر شوند، بهتر است وضعیت زایمان بررسی شود.
ورم پاها در هفته ۳۷ بارداری
ورم خفیف پا در پایان بارداری طبیعی است، اما اگر این ورم ناگهانی، شدید یا همراه با درد و فشار خون بالا باشد، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد تا احتمال پره‌اکلامپسی یا مشکلات گردش خون بررسی شود.
درد پهلو در هفته ۳۷ بارداری
درد پهلو ممکن است به دلیل کشش رباط‌ها، موقعیت جنین یا حتی فشار به کلیه‌ها باشد. اگر درد شدید، یک‌طرفه یا همراه با تب و سوزش ادرار باشد، احتمال عفونت یا سنگ کلیه نیز مطرح است.
خون‌دماغ در هفته ۳۷ بارداری
خون‌دماغ در این دوران به دلیل افزایش حجم خون و حساس شدن رگ‌های خونی بینی شایع است. اگر خونریزی زیاد یا مکرر باشد، بهتر است پزشک بررسی کند که اختلال فشار خون یا مشکلات انعقادی وجود نداشته باشد.
فشار خون در هفته ۳۷ بارداری
پایش منظم فشار خون در این هفته اهمیت بالایی دارد، زیرا خطر بروز پره‌اکلامپسی همچنان وجود دارد. فشار نرمال باید زیر ۱۴۰/۹۰ باقی بماند و در صورت افزایش، اقدامات درمانی سریع نیاز است.
خارش واژن در هفته ۳۷ بارداری
خارش ناحیه تناسلی ممکن است به علت عفونت قارچی یا باکتریایی باشد که در این هفته باید حتماً تحت درمان قرار گیرد، زیرا ممکن است هنگام زایمان به نوزاد منتقل شود. مراجعه به پزشک و درمان ایمن ضروری است.
